راهنمایی تحصیلی دوره دکتری نقش مهمی در موفقیت این دوره دانشگاهی دارد. اساتید راهنما در ارائه راهنمایی تحصیلی شیوه ها، سلایق و باورهای مختلفی دارند. مطالعه این ویژگی ها و انسجام بخشی آن ها در چارچوب هایی نظری (سبک های راهنمایی تحصیلی) رویکردی است که می تواند زمینه ساز پدید آوردن فهمی عمیق تر از پدیده راهنمایی و همچنین ساخت ابزارهایی برای شناسایی و ارزیابی وضعیت راهنمایی تحصیلی دوره دکتری باشد. بر همین اساس در این پژوهش با استفاده از روش مرور روایتی، ادبیات حوزه آموزش عالی در منابع داخلی (25 مقاله) و خارجی (58 مقاله) مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت و 6 سبک شناسی برای راهنمایی تحصیلی دوره دکتری شناسایی شد که عبارتند از سبک شناسی اندرسون، گور، گاتفیلد، مینهارد و همکاران، مورفی و همکاران، و ویلکیناس. این سبک شناسی ها در مقاله توصیف شده و یک مقایسه کلی نیز میان آن ها صورت گرفته است. بررسی این سبک شناسی ها نشان داد که ابعاد تربیتی و اخلاقی راهنمایی تحصیلی و همچنین تفاوت های موجود میان راهنمایی گروه های تحصیلی مختلف، مهم ترین موضوعات مغفول در این سبک شناسی ها می باشد. به علاوه مشخص شد که عمده ی تمرکز این سبک شناسی ها بر یکی از اهداف دوره دکتری (پرورش پژوهشگران) بوده و می توان ارائه سبک شناسی هایی با تمرکز بر هدف مهم دیگر دوره دکتری (تولید علم) را نیز پیشنهاد نمود.

0

این مقاله در پی آن است که به شناسایی عوامل و متغیرهای درون مدرسه (تجارب مدرسه) که به ترک تحصیل زودهنگام دختران دوره راهنمایی (در استان آذربایجان غربی) منجر می شود، بپردازد. در این راستا، چهار فرضیه عمده بر روی دو گروه از دختران (گروهی که ترک تحصیل کرده اند و گروهی که به تحصیل ادامه داده اند) مورد آزمون قرار گرفت. در این تحقیق معدل آخرین سال تحصیلی به عنوان شاخص عملکرد تحصیلی در نظر گرفته شد و ابتدا تاثیر متغیرهای دیگر بر روی عملکرد تحصیلی و سپس تفاوت دو گروه ترک تحصیل کرده و در حال تحصیل توسط آزمون t محاسبه گردید. نتایج حاکی از آنست که ساعات مطالعه در روز، رفتار ناسازگار در مدرسه، عزت نفس تحصیلی، و اعتقادات و باورهای دختران با معدل آخر سال آنان ارتباط دارد، اما تاثیر مستقیمی بر ترک تحصیل ندارد. در حالیکه، میزان احساس تعلق به مدرسه، میزان تفریحات و باور به ارتباط بین تلاش و موفقیت رابطه معنی داری با ترک تحصیل دارد.

هدف پژوهش حاضر بررسی ارتباط دست برتری با پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان راهنمایی بوده است. بدین منظور 901 دانش آموز (441 پسر و 460 دختر) کلاس اول تا سوم راهنمایی با میانگین سنی 13 سال و 5 ماه (حداقل 11 و حداکثر 20 سال) و با انحراف استاندارد 1 سال و دو ماه که در منطقه 5 آموزش و پرورش تهران در مدارس عادی به تحصیل اشتغال داشتند، به صورت تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. برای سنجش دست برتری از پرسشنامه دست برتری چاپمن و برای پیشرفت تحصیلی از معدل دانش آموزان در امتحانات کتبی نوبت اول دروس دینی، جغرافی، اجتماعی، ریاضی، املا، علوم، تاریخ، املای زبان، عربی و حرفه و فن استفاده شد. نتایج نشان داد که میزان غیر راست دستی (چپ دستی و دوسوتوانی) در دانش آموزان 16 درصد است و این میزان در دختران و پسران یکسان است. مقایسه میانگین کلی نمرات دانش آموزان راست دست و غیر راست دست با استفاده از آزمون t نشان داد که نمرات پیشرفت تحصیلی دو گروه تفاوت معناداری با یکدیگر ندارد. با این حال مقایسه معدل پیشرفت تحصیلی دو گروه در دروس دهگانه نشان داد که تنها در درس تاریخ پیشرفت تحصیلی دانش آموزان غیر راست دست بیشتر از دانش آموزان راست دست است (0.03=a). بنابراین دست برتری به خودی خود ارتباطی با پیشرفت تحصیلی در دوره راهنمایی ندارد و والدین و اولیای دانش آموزان نباید نگران راست دستی یا چپ دستی فرزندان خود باشند.

هدف کلی پژوهش حاضر، تعیین اثربخشی کاربرد روش های تدریس مبتنی بر نظریه سازنده گرایی در کلاس درس ریاضیات دوره راهنمایی تحصیلی است. اهداف جزئی این پژوهش، مقایسه اثربخشی روش های تدریس مبتنی بر سازنده گرایی با روش تدریس متداول (سنتی) در یادگیری دانش و مفاهیم ریاضی، مهارت حل مساله و پیشرفت تحصیلی درس ریاضی است. آزمودنی های پژوهش، 46 دانش آموز دختر دوره راهنمایی تحصیلی مرکز آموزشی فرزانگان (وابسته به سازمان ملّی پرورش استعدادهای درخشان) بودند که در دو کلاس پایه اول به تحصیل، اشتغال داشتند. روش تحقیق، از نوع شبه تجربی با پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. در گروه آزمایش، تدریس درس ریاضی با روش های تدریس مبتنی بر سازنده گرایی، در طی یک نیم سال تحصیلی ارایه شد و به طور هم زمان، گروه کنترل، با روش تدریس متداول (سنتی) آموزش دیدند. برای بررسی تفاوت های دو گروه و مقایسه نمرات هر گروه، قبل و بعد از مداخله، از آزمون های آماری t گروه های مستقل و t جفتی استفاده شد. یافته های پژوهش، نشان می دهد که مهارت حل مساله و پیشرفت تحصیلی گروه آزمایش، که با روش های تدریس مبتنی بر سازنده گرایی آموزش دیدند، از گروه کنترل که با روش تدریس متداول (سنتی) آموزش دیده اند، بالاتر است. هم چنین، میزان افزایش میانگین نمرات دانش آموزان گروه آزمایش، از نظر یادگیری دانش و مفاهیم ریاضی، از میزان افزایش میانگین نمرات گروه کنترل بیش تر شده و این افزایش، از نظر آماری، معنادار بوده است.

تحقیق حاضر که در پی ارائه الگوی مطلوب برنامه درسی تربیت شهروندی برای دانش آموزان دوره راهنمایی تحصیلی است، از نوع کاربردی و با روش توصیفی انجام شده است. جامعه آماری این تحقیق، تفکرات و اندیشه های صاحب نظران درباره تربیت شهروندی و برنامه درسی است که در قالب کتب، اسناد، مقالات، مجلات، متون و سایت های اینترنتی در کشورهای پیشرو در زمینه تربیت شهروندی مطرح شده و نگارنده با مراجعه به این جامعه آماری نمونه های مرتبط را به صورت عمدی گزینش نموده و با بررسی و تلخیص و نتیجه گیری از آن ها، مبادرت به معرفی مبانی نظری این برنامه درسی و عناصر آن (اهداف، محتوی، روش ها، شیوه های سازمان دهی و ارزشیابی) نموده است. نتایج به دست آمده بدین صورت مطرح شده که اهداف و محتوای برنامه مورد نظر در قالب عملکردی و در بستر فعالیت های اجتماعی و مساله محور برای شاگردان معرفی شده است. شیوه های سازمان دهی برنامه مذکور از نوع تلفیقی و رویکردهای مرتبط با در هم تنیدگی مطرح شده است. روش های تدریس مورد استناد واقع شده عبارتند از: روش های تعاملی، مشارکتی، حل مساله، ایفای نقش و... روش های ارزشیابی نیز عمدتا معطوف به روش های اندازه گیری بازده های عاطفی و روانی حرکتی است. در زمینه مبانی فلسفی به فلسفه پراگماتیسم و اگزیستانسیالیسم استناد شده. مبانی روانشناختی، خصوصیات مربوط به رشد نوجوانی و تئوری های یادگیری اجتماعی و ساختارگرایی مطرح شده اند. در زمینه تئوری های برنامه درسی، دیدگاه اجتماعی و رویکرد فرعی آن رشد شخصی، بازسازی اجتماعی و.... مورد استناد واقع شده اند.